11 Νοεμβρίου 1912, Η Χίος γιόρταζε τους πολιούχους της, Αγίους Μηνά, Βίκτωρα και Βικέντιο. Τα ξημερώματα εκείνης της μεγάλης μέρας εμφανίστηκε στο στενό μεταξύ Οινουσσών και Μικράς Ασίας και πλησίαζε σιγά–σιγά ο ελληνικός στόλος που ερχόταν να απελευθερώσει το νησί.
Στις 9 το πρωί κατέφθασε στο λιμάνι λέμβος με λευκή σημαία μεταφέροντας τον υποπλοίαρχο Αλεξ. Χατζηκυριάκο, επικεφαλής αντιπροσωπείας του ελληνικού στόλου που είχε ήδη αγκυροβολήσει έξω από το λιμάνι. Οι τουρκικές Αρχές αρνήθηκαν να δεχθούν την ελληνική αντιπροσωπεία και δήλωσαν ότι θα στείλουν οι ίδιοι επιτροπή στα ελληνικά πλοία, κάτι που έγινε λίγο αργότερα. Εκεί ο επικεφαλής της μοίρας του στόλου, πλοίαρχος Ιωάννης Δαμιανός, ο επικεφαλής του στρατού συνταγματάρχης, Νικ. Δελαγραμμάτικας, και ο απεσταλμένος του Ελληνικού Υπουργείου Εσωτερικών, Δ. Καρατζάς, ενημέρωσαν την επιτροπή που πήγε να τους συναντήσει ότι ήρθαν να καταλάβουν το νησί εξ’ ονόματος της ελληνικής κυβέρνησης και θέτουν προθεσμία αναίμακτης παράδοσης μέχρι τη 1 το μεσημέρι.
Ο Τούρκος στρατιωτικός διοικητής, Ζιχνή Μπέης, αρνήθηκε να παραδώσει την πόλη και δήλωσε ότι θα πολεμήσει μέχρις εσχάτων. Στις 3 το μεσημέρι και αφού είχε παρέλθει η προθεσμία, ξεκίνησε η αποβίβαση του ελληνικού στρατού στο Κοντάρι μέσα σ’ ένα κύμα σφοδρών πυροβολισμών. Κατά τη διάρκεια της απόβασης έπεσαν νεκροί οι πρωτομάρτυρες της χιώτικης λευτεριάς Εμμανουήλ Ποθητός και Ιωάννης Χρυσολωράς. Η αποβίβαση ολοκληρώθηκε επιτυχώς το πρωί της 12ης Νοεμβρίου. Οι Τούρκοι αποσύρθηκαν προς τις Καρυές και τον Κορακάρη, αρνούμενοι να παραδοθούν ακόμη.
Ο χιώτικος λαός μαθαίνοντας το νέο της αποβίβασης ξεχύθηκε στους δρόμους πανηγυρίζοντας και υποδέχθηκε τον ελληνικό στρατό που κατέλαβε αμαχητί την πόλη με ενθουσιασμό με κωδωνοκρουσίες και την ευχή «Χριστός Ανέστη». Ο συνταγματάρχης, Νικ. Δελαγραμμάτικας, ενημέρωσε την κυβέρνηση για την κατάληψη της Χίου, ενώ με προκήρυξη που εξέδωσε υποσχόταν ασφάλεια ζωής, τιμής και περιουσίας σε όλους, ανεξάρτητα από φυλή και θρήσκευμα.
Από τη μια στιγμή στην άλλη, η πόλη γέμισε ελληνικές σημαίες που υψώθηκαν σε όλα τα σπίτια και καταστήματα. Στο Διοικητήριο ύψωσε την ελληνική σημαία ο αρχιμανδρίτης Νεόφυτος Παπαναστασίου, αναφωνώντας «Ελεύθεροι Χίοι, η δουλεία καταργείται», ενώ στο Φρουραρχείο υψώθηκε σημαία που κατασκεύασε και πρόσφερε η μικρή Ευγενία Μαδιά. Ο φρούραρχος παρέταξε τιμητικό απόσπασμα και της ζήτησε να την υψώσει η ίδια, κάτω από τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα του πλήθους.
Οι Τούρκοι, όμως, δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη. Ακολούθησαν 40 μέρες σκληρών μαχών με σημαντικότερη τη μάχη του Αίπους στις 15 Νοεμβρίου. Θα ήταν παράλειψή μας να μην αναφερθούμε στη σημαντική συμβολή που είχαν τα εθελοντικά αντάρτικα σώματα των Καρδαμύλων, της Βολισσού, της πόλης, του Βροντάδου και όλων των χωριών του νησιού, οι εθελοντές πρόσκοποι, καθώς και οι εθελοντές από την Ικαρία.
Ξεπερνούν τους 50 οι πεσόντες για την απελευθέρωση του νησιού. Απ’ αυτούς ξεχωρίζουν ο Εμμανουήλ Ποθητός και ο Ιωάννης Χρυσολωράς, που έπεσαν κατά την απόβαση στο Κοντάρι, καθώς και ο ανθυποπλοίαρχος Νικόλαος Ρίτσος μαζί με τον σημαιοφόρο, Ιωάννη Παστρικάκη, που έπεσαν κατά τη μάχη του Αίπους.Οι Έλληνες κατάφεραν να απομονώσουν τους Τούρκους στο εσωτερικό του νησιού και ο Ζιχνή Μπέης αναγκάστηκε να παραδοθεί το βράδυ της Πέμπτης 20 Δεκεμβρίου στις Καρυές. Την επόμενη μέρα υπογράφτηκε το πρωτόκολλο παράδοσης του τουρκικού στρατού.
ΒιβλιογραφίαΧωρεμης Ι. Γεώργιος, (2002). «Οσα ο ίδιος είδον», Εκδόσεις Άλφα Πι.
Όταν ολα τα παραπάνω, μας τα διηγούνται, τα τραγουδούν και τα περιγράφουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, οι μικρες/οι μαθητές και μαθήτριες της Δ ταξης νιωθουμε, όχι μόνο συγκίνηση, αλλα και μεγάλη υπερηφανια!!
Μπραβο σε όλα τα παιδάκια!!! Μπραβο στις μοναδικές δασκάλες τους για την όλη προετοιμασία και καθοδήγηση, κ. Αγγέλα Καμαράδου, κ. Μαρία Αβδελιώδη και κ. Άννα Μιχαλόπουλου, μουσικό του σχολείου μας!!
Σας ευχαριστουμε που διατηρείται τη μνήμη μας ζωντανή!
Χρονια πολλά σε ολους!!!Και του χρόνου να είμαστε ολες και όλοι καλα!!!