ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Δεν κάνουμε τη δουλειά του παιδιού καθισμένοι στο γραφείο του, απλά το καθοδηγούμε.
Μόλις βεβαιωθούμε ότι έχει καταλάβει τι πρέπει να κάνει, το αφήνουμε μόνο του να ολοκληρώσει.
Διαχωρίζουμε τις ασκήσεις σε μικρά βήματα.
Του προτείνουμε να ξεκινήσει από την άσκηση την οποία θα καταφέρει καλύτερα, ώστε να έχει και το κίνητρο να συνεχίσει και να τονωθεί η αυτοπεποίθησή του.
Το καθοδηγούμε να διορθώνει τα λάθη του μόνο του, χωρίς να τα εντοπίζουμε εμείς και του δίνουμε οδηγίες για το πώς θα λύνει τις απορίες του.
Αγνοούμε όσο είναι δυνατόν την ανάρμοστη συμπεριφορά και αντίστοιχα επαινούμε άμεσα τη θετική συμπεριφορά, λεκτικά, με κοινωνικούς ενισχυτές (π.χ. χαμόγελο ή χτύπημα στον ώμο) ή με κάποιον άλλο υλικό ενισχυτή.
Επαναφέρουμε την προσοχή του χωρίς επίκριση (π.χ. χτυπήστε λίγο το τραπέζι ή αγγίξτε του τον ώμο).
Παροτρύνουμε το παιδί να αξιολογεί μόνο του τις επιδόσεις του.
Δημιουργούμε ατμόσφαιρα παιχνιδιού: π.χ. χρήση χρονομέτρου ή χρήση καρτών με ερωτήσεις και απαντήσεις.
Αν το παιδί κολλήσει σε μια εργασία, του δίνουμε να κάνει κάποια άλλη από το να σταματήσει τελείως τη μελέτη.
Αξιοποιούμε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του προς όφελος της μαθησιακής διαδικασίας (π.χ. χρήση Η/Υ).
Του προτείνουμε να σημειώνει όσα δεν έχει καταλάβει καλά σε ένα τετράδιο αποριών.
Δεν το πιέζουμε να απαντήσει γρήγορα ? το αφήνουμε να σκεφτεί.
Θα πρέπει αν έχει ξεχάσει να σημειώσει τη σχολική του εργασία να τον βοηθήσουμε να βρει τον τρόπο με τον οποίο θα ενημερωθεί (π.χ. δεν παίρνουμε εμείς τηλέφωνο).
Αποφεύγουμε το συνεχή έλεγχο της εργασίας των παιδιών και τη μη αναγκαία διόρθωση λαθών.
Κάνουμε το παιδί δάσκαλο!
Πριν από την ολοκλήρωση κάθε εργασίας του υπενθυμίζουμε να ελέγχει αυτά που έχει γράψει.
Πώς διαμορφώνουμε το χώρο μελέτης
? Καλό θα ήταν να υπάρχει ένας σταθερός χώρος μελέτης (π.χ. το γραφείο του παιδιού μέσα στο δωμάτιό του).
? Θα πρέπει να διαφέρει από το χώρο χαλάρωσης/ ξεκούρασης (π.χ. δεν μελετάμε τα μαθήματα του σχολείου στο κρεβάτι).
? Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο χώρος μελέτης πρέπει να αερίζεται επαρκώς.
? Θα πρέπει να είναι μακριά από εξωτερικά ερεθίσματα(π.χ. παράθυρα ή πόρτες, τηλεόραση, ραδιόφωνο, ηλεκτρονικό υπολογιστή).
? Ο φωτισμός πρέπει να είναι επαρκής.
? Θα πρέπει να επιλέγεται η κατάλληλη καρέκλα, η οποία θα ήταν καλό να ήταν σταθερή.
? Πάνω στο γραφείο θα πρέπει να υπάρχουν μόνο τα απαραίτητα αντικείμενα για τη μελέτη του κάθε μαθήματος(π.χ. όχι παιχνιδάκια που θα αποσπούσαν την προσοχή του παιδιού).
? Το γραφείο πρέπει να είναι οργανωμένο π.χ. να υπάρχουν σε συγκεκριμένο μέρος τα ψαλίδια, τα χαρτιά, οι μαρκαδόροι ή οι φάκελοι των εργασιών του.
? Η ύπαρξη ενός μεγάλου ρολογιού σε σημείο που το παιδί μπορεί να έχει οπτική επαφή είναι απαραίτητο. Βοηθά το παιδί στην αντίληψη του χρόνου.
? Η πρόσβαση σε εποπτικό υλικό (π.χ. χάρτες, υδρόγειος σφαίρα), θα πρέπει να είναι εύκολη.
? Το καθημερινό πρόγραμμα του σχολείου πρέπει να είναι τοποθετημένο σε ύψος που μπορεί να το διαβάζει εύκολα.
? Θα πρέπει να υπάρχει και ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα που να περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που κάνει το παιδί (π.χ. φαγητό, εξωσχολική δραστηριότητα).
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
- Εξηγούμε γιατί η πράξη που έκανε το παιδί δεν είναι σωστή.
- Εξηγούμε ότι κάθε αρνητική πράξη θα έχει και ένα αρνητικό αποτέλεσμα.
- Είμαστε σταθεροί στις αποφάσεις μας. Υποσχόμαστε μόνο αυτά που μπορούμε να τηρήσουμε και τηρούμε τις τιμωρίες-στερήσεις πάντα.
- Πρέπει να γίνει βέβαιο ότι οι οδηγίες μας είναι κατανοητές από το παιδί. Το πιάνουμε από τον ώμο. Κοιτάμε το παιδί στα μάτια. Μιλάμε καθαρά με σαφήνεια και σταθερή φωνή και λέμε συγκεκριμένα τι θέλουμε από αυτό. Αφήνουμε το πρόσωπό μας να δείχνει αυστηρό ενώ μιλάμε. Του ζητάμε να επαναλάβει τις οδηγίες.
- Προειδοποιούμε με σταθερή φωνή για τη συνέπεια των πράξεών του μόνο μια φορά.
- Προσπαθούμε να είμαστε συνεπείς, να έχουμε τις ίδιες προσδοκίες και τα ίδια όρια όλη την ημέρα.
- Προσπαθούμε να είμαστε σταθεροί, φροντίζουμε να το κάνουμε να καταλάβει πώς όταν λέμε «όχι» το εννοούμε.
- Βοηθάμε τα παιδιά που βρίσκονται σε ένταση ή πίεση παραμένοντας ήρεμοι.
- Η σωματική τιμωρία έχει πολύ χειροπιαστά μειονεκτήματα. Θυμηθείτε τι σημαίνει για το παιδί να χάνουμε την ψυχραιμία μας και να αντιδράμε με τη χρήση σωματικής βίας.
- Γινόμαστε εμείς πρότυπα προς μίμηση.
- Σκεφτόμαστε τι είναι αυτό που κάνει το παιδί να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο.
- Δοκιμάζουμε να το βοηθήσουμε να ελέγξει τον εαυτό του ή να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει μια κατάσταση, δίνοντάς του παραδείγματα.
- Η γκρίνια, οι επικρίσεις, το ξύλο και οι φωνές αποτελούν για τα παιδιά εκδηλώσεις της προσοχής των γονιών και στην πραγματικότητα ενισχύουν τη συγκεκριμένη κακή συμπεριφορά.
- Απομακρυνόμαστε και δεν δίνουμε σημασία σε ξεσπάσματα θυμού. Τα παιδιά έτσι στερούνται για σύντομο χρονικό διάστημα όλες τις πηγές θετικής ενίσχυσης και ιδιαίτερα την προσοχή του ενηλίκου.
- Δίνουμε στο παιδί αρκετό χρόνο για φυσική δραστηριότητα. Ο αθλητισμός, ο χορός, η κίνηση βοηθούν στη σωστή ψυχοσωματική ισορροπία και στην εκτόνωση της ενέργειας.
- Του αναθέτουμε δουλειές που απαιτούν κίνηση π.χ. να μοιράσει τα τετράδια, να πάει να πάρει κιμωλίες, να καθαρίσει τον πίνακα κ.λπ.
- Επιβραβεύουμε άμεσα το παιδί όταν κάνει κάτι καλό και όταν έχει αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά.
- Του εξηγούμε πως νιώθουμε όταν κάνει μια μη επιτρεπτή συμπεριφορά.
- Του ζητάμε να προτείνει άλλους πιο αποδεκτούς τρόπους συμπεριφοράς.
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους;
- Είναι σημαντικό να νιώθουν τα παιδιά ότι τα σεβόμαστε και ότι λαμβάνουμε υπόψη τις απόψεις τους, καθώς και να νιώθουν πως είναι σημαντικές οι απόψεις τους για εμάς.
- Χρειάζεται να επαινούμε τις επιτυχίες του παιδιού αλλά και την προσπάθεια που καταβάλλει.
- Είναι πολύ σημαντικό να μεταφέρουμε προς τα παιδιά τα αυθεντικά συναισθήματά μας τρυφερότητας και αγάπης.
- Είναι απαραίτητο να εκδηλώνουμε ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες που αρέσουν στο παιδί αλλά και για τα προβλήματα που το απασχολούν χωρίς να υποβιβάζουμε τη σημασία τους.
- Είναι προτιμότερο να λέμε στα παιδιά τι είναι αυτό που χρειάζεται ή είναι καλό να κάνουν αντί τι δεν πρέπει να κάνουν.
- Χρειάζεται να δίνουμε έμφαση στο γεγονός πως στη διαδικασία της μάθησης είναι φυσικό και αναγκαίο να γίνονται λάθη.
- Όταν ένα παιδί δεν πράττει σωστά είναι καλό να διαχωρίζεται η συγκεκριμένη συμπεριφορά από τη συνολική προσωπικότητά του. π.χ. «Δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις τώρα. Είναι σημαντικό να καταλάβεις ότι θα ήθελα να σταματήσεις ». Το παιδί πρέπει να νιώσει πως το αγαπάμε την ώρα που του κάνουμε παρατήρηση για κάτι.
- Είναι σημαντικό το παιδί να ενθαρρύνεται, π.χ. όταν κάνει κάτι λάθος μπορούμε να του πούμε «Ξέρω πως αύριο θα προσπαθήσεις περισσότερο και θα τα πας καλύτερα. Πιστεύω σε εσένα.»
- Επιβάλλουμε τις συνέπειες με ήρεμη φωνή και κανονικό τόνο, κατ? ιδίαν, διατηρώντας το σεβασμό απέναντι στο παιδί μας γιατί δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να πληγώσουμε την αυτοεκτίμησή του.
- Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αποτελούμε πρότυπο για τα παιδιά μας. Ακόμα και οι μη λεκτικές συμπεριφορές μας γίνονται αντιληπτές από τα παιδιά.
- Έχει μεγάλη σημασία να φερόμαστε με αποδοχή στον εαυτό μας και να αντιμετωπίζουμε τα λάθη μας με στάση κατανόησης και όχι αυτό ? απόρριψης.
- Και πάνω από όλα να μη ξεχνάμε πως στην πραγματικότητα τα παιδιά είναι απλώς ΠΑΙΔΙΑ!
Μαριάννα Μπαχά Ψυχολόγος, Msc Σχολικής ? Εξελικτικής Ψυχολογίας
Ελένη Κοντογιάννη Εκπαιδευτικός ? Ψυχολόγος, Msc Κοινωνικής ? Κλινικής Ψυχολογίας
